Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü’nün sektör temsilcileriyle birlikte oluşturduğu Sinema Destekleme
Kurulu’nun sinema filmlerini destekleme kriterlerini, geçtiğimiz günlerde açıklanan 2017-1 sayılı kararı üzerinden ele
alacak, devletin sinemayla ilişkisini resmedeceğiz.
NEDEN OLUŞUR BU KURUL?
Öncelikle bu fonunun sinemacılara sunulan bir lütuf değil, Türkiye’de üretilen filmleri desteklemek için, bizim
vergilerimizle devlete verilen bir görev olduğunu hatırlatarak başlayalım. Türkiye Sineması’na ayrılan bu fonu dağıtan
kurulun asli oluşum nedeni,sağladığı maddi olanaklarla;bizi ‘iyi’ filmler üretecek ‘iyi’ yönetmenlerle buluşturmak;
‘iyi’ yönetmenlerin ‘iyi’ koşullarda sinema yapabilmesini kolaylaştırmaktır. Ülkemizin bağımsız sinemayla olan
imtihanına destekleyici bir katkı sunmaktır.
NASIL OLUŞUR BU KURUL?
Bu kurul, 10 Meslek Kuruluşu temsilcisi ve 4 Bakanlık üyesinden oluşur. Toplamda 14 kişinin oy çokluğuyla desteklerini
belirler. Bu seçimin kriterleri, başvuran filmlerin senaryo ve teknik açıdan incelenmesi, proje dosyasının ele alınması,
yapılabilirliğinin tartışılması olarak yönetmelikte açıklanırken, fiili olarak bu süreç hiç bir zaman işletilmez çünkü
kurul üyeleri ikiye ayrılır: Bu süreci işletme ısrarında olan sinema sektöründen 4-5 kişi ve karşısında politik olarak
baskıcı hareket eden, sektörden çok yandaşlıklarıyla seçilen9-10 kişi. Bu nedenle 9-10 kişi olarak gösterilen
kurul,aslında 1 kişi gibi hareket eder. Bu 1 kişiye ister devlet diyelim ister devletli. 2006 yılında yürürlüğe giren bu
kurulun üyeleri iki yılda bir değişir. (AKP’nin 2002 yılından beri iktidarda olduğunu unutmayalım) Kelimeleri aynı olan
bu kişiler kurduğu farklı cümlelerle filmin ve yönetmenin siyasal iktidarla olan ilişkileri üzerine yorum yapar ve karar
verir. Yönetmen ya da yapımcı AKP’li değilse bile iktidara olan itaatini test eder, sorgusuz kabulünü bekler, apolitik
olmasından yandaş bir politik tutum çıkarmayı arzular.
KİMLERDEN OLUŞUR BU KURUL?
Öncelikle yukarıda bahsettiğim sinema sektöründen kurula girmeyi başarabilmiş bu dönemki isimleri tanıyalım: SE-YAP/Serkan
Çakarer, SENARİSTBİR/Gülin Tokat, BSB/Kerime Şenyücel ve BİROY/Güner Özkul’u filmleri yönetmelikteki gibi tarafsızca ele
almaya çalışan sektör temsilcileri olarak tarihe not edelim. SESAM temsilcisi Abdurrahman Keskiner’i ise bir önceki
kurulu adil bulmadığı için terk eden bir isim olarak yad edelim. Şimdi de gelelim bu seneki kurulda 9 kişi gibi gözüküp
tek vücut gibi hareket eden üyelere. Bakanlığın atadığı devlet temsilcileri: Sinema Genel Müdürü Erkin Yılmaz, TTNET’in
ceosu Mehmet Demirhan, eski sinema işletmecisi Abdullah Tüze ve Gazi Üniversitesi Gazetecilik bölümünden Mehmet Sezai
Türk. Bakanlığın dolaylı olarak atadığı meslek örgütü temsilcileri ise şöyle: TESİYAP/Mahmut Özden, ASİTEM/Müjde Kaynar,
FİYAB/Ahmet Edebali (ya da daimi üye Nazif Tunç diyelim) ve SETEM/Semih Kaplanoğlu, SİNEBİR/İsmail Güneş. Semih
Kaplanoğlu ve İsmail Güneş’i özellikle “ve” bağlacıyla ayırma gereği duydum. Bu iki yönetmen dışındaki isimlerin
sinemayla bağlantısı ‘Bir Annenin Feryadı’ filminin estetiğini aşamamış durumda. Bu iki yönetmen ise Türkiye
Sineması’nın önemli bir parçası olmasına rağmen siyasal iktidarla kurdukları çıkarcı ilişkiler sebebiyle yaptıkları
filmlerden çok yandaş tavırlarıyla ‘muktedir yönetmenler’ olarak sinema tarihinde hatırlanacaklardır.
KİMLERİ DESTEKLER BU KURUL?
Elbette yukarıda belirttiğim sektör dışı çoğunluk ve muktedir yönetmenler destekleyeceği filmleri seçerken ödüllü kısa
filmler çekmiş genç sinemacıları veya kendini ispatlamış usta yönetmenleri desteklemiyor. Tabii istisnalar kaideyi
bozmadığı için vardır. Bu kurulda ilk filmini gerçekleştirecek yönetmen desteğinde Ercan Kesal’ın ve uzun metraj film
yapım desteğinde Nuri Bilge Ceylan’ın desteklenmesi devletin kurduğu düzenin devamlılığının simgesidir, ‘bak biz aslında
herkese destek veriyoruz’demektir. Tabii bu iki usta da siyasal olarak iktidarın yanında yer almasa da, iktidar karşıtı
bir metne imza atmadığını da unutmayalım. Nitekim, bu yıl destek için başvuru yapan daha önceki kısa veya uzun metraj
filmleriyle ulusal ya da uluslararası bir çok festivalde ödül sahibi olan yönetmenlerin politik dünya görüşü yüzünden ya
da barışı savunan bir metne imza attıkları için desteklenmediği aşikar.
Bu kurul başvuran bağımsız bir filmi seçerken;senaryoların dramatik yapısından, karakter kurulumundan anlamadığından
olsa gerek,filmin söylediği sözün siyasal iktidarla yakınlığını ölçmektedir. Bu kurul, yönetmenin filme yaklaşımını,
hikayesini estetik olarak anlatımını kavrayamadığı için olsa gerek başvuranın sosyal medya hesapları üzerinden politik
görüşlerine göre kararını vermektedir. Kaldı ki başvuran projeler kurula toplantıdan 15 gün öncesinde verilmekte ve 15
gün içerisinde yüzlerce filmin (bu yıl 157 uzun metraj film başvurdu) senaryolarının, proje dosyalarının okunması gibi
imkansız bir durum beklenmektedir.
MESELE NEDİR?
Mesele, bu kurulun varlığı değil işleyişidir. Kurul, bir devlet kurumunun sinema sektörüyle birlikteliğiolarak
demokratik ve tarafsız ilerletilmelidir. Kurulun Türkiye Sineması’nı desteklemesi için mesleki yeterlilikte ve politik
olarak siyasal iktidarın cümlelerini tekrar etmeyen kişilerden oluşması bu süreç için aslolandır. Sürecin işletilmesinde
şeffaflık olmazsa olmazdır. Kaldı ki kurulun verdiği kararlar gerekçeli bir şekilde açıklanmalı ve itiraz mekanizması da
kurulmalıdır. Sinemacılarda bu süreçte meslek örgütlerini sahiplenmeli, bağımsız bir sinema için örgütlenmelidir. Sinema
için verilen destek sinema için verilmelidir!*
*”Söylenmesi gereken her şey söylendi. Ama kimse dinlemediği için her şeyin tekrar söylenmesi gerekli.” Andre Gide
