İlk sinema gösterimi Yıldız Sarayı'nda yapıldı. (1896)
Sürekli film gösterilen ilk salon Beyoğlu'nda Sigmund Weinberg tarafından Cinema
Pathe adıyla açıldı (1908).
İlk Türk filmi Fuat Uzkınay tarafından çekilen 'Ayastefonos'daki Rus Abidesinin
Yıkılışı' (1914).
Afişi basılarak yurt dışına satılan ilk Türk filmi Binnaz oldu (1919).
İlk konulu Türk filmleri Sedat Simavi tarafından çekilen 'Pençe' ve 'Casus'
(1917).
İlk özel yapım şirketleri Kemal Film (1922) ve İpek Film (1928).
İlk sesli Türk filmi 'İstanbul Sokaklarında' Muhsin Ertuğrul tarafından çekildi
(1928).
İlk sansür yönetmeliği Mussolini'nin sansür yasasından esinlenerek hazırlandı ve
yürürlüğe girdi. (1939).
İlk film festivali 'Yerli Film Yapanlar Cemiyeti' tarafından düzenlendi.
'Unutulan Sır' adlı film en iyi film seçildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü Nevin
Aypar, en iyi erkek oyuncu ödülünü Kadri Erdoğan aldı (1948).
Tiyatro etkisinden çıkan ilk film Kanun Namına'yı Ömer Lütfi Akad çekti (1952).
İlk renkli Türk filmi Halıcı Kız Muhsin Ertuğrul tarafından çekildi (1953). Aynı
zamanda Muhsin Ertuğrul'un çektiği son filmdi.
Metin Erksan'ın 'Aşık Veysel'in Hayatı' adlı filmi Sansür Kurulu tarafından
yasaklanan ilk film oldu.
İlk uluslararası ödülü Metin Erksan'ın yönettiği 'Susuz Yaz' aldı. Film Berlin
Film Şenliğinde 'Altın Ayı' büyük ödülünü aldı (1964).
Köy hayatını işleyen ilk Türk filmi Beyaz Geceler'i Lütfi Akad çekti (1965).
Kaynak
Sinema Dergisi
Türk sinema tarihinde ilk sinema gösterimleri 10 Aralık 1896 yılında İzmir
Apollon Tiyatrosunda ve 25 Aralık 1896 yılında İstanbul Beyoğlu’ndaki Spaneck
Biranesi’nde gerçekleştirilmiştir
Sinema tarihinde açılan ilk sinema salonu ‘Pathe’dir. (1908)
İlk Türk sinema salonu 1920 yılında İpekçi Kardeşler tarafından açılmıştır;
“Electra Sinema Salonu”
Türk sinema tarihinde ilk konulu filmler “Pençe, Casus” filmleridir (Sedat
Simavi, 1917)
Türk sinema tarihinde sansüre uğrayan ilk film “Mürebbiye”dir. Fransız General
Desperay tarafından film sansüre uğramıştır. Sansür sebebi Fransız bir kadının
filmde kötü tanıtılması (1919)
Türk Sinema Tarihinde çekilen ilk filmler “Sultan Reşat’ın Manastırı Ziyareti
(1911) ve Ayestefanos Rus Anıtı’nın Yıkılışı. (1914- Fuat Uzkınay)
Türk sinema tarihinde ilk kez kadın oyuncuların yer aldığı film “Ateşten
Gömlek”. (1923- Muhsin Ertuğrul)
Türk sinema tarihindeki ilk kadın oyuncular “Bedia Muhavvit ve Neyyire Neyr”dir.
(1923 Ateşten Gömlek filmi)
Türk sinema tarihinde çekilen ilk sesli film “İstanbul Sokakları”dır. Türk,
Fransız, Yunan ortak yapımıdır. (1931 -Muhsin Ertuğrul)
Türk sinema tarihinde çekilen ilk renkli film “Halıcı Kız”dır. (1953- Muhsin
Ertuğrul)
Türk sinema tarihindeki ilk kadın yönetmen “Cahide Sonku”dur.
Türk sinema tarihinde çekilen ilk grev filmi “Karanlıkta Uyuyanlar”dır.
Türk sinema tarihinde Cannes Film Festivaline yollanan ilk Türk filmi “Göçmen
Çocuğu”dur.
Türk sinema tarihinde çekilen ilk sinemaskop film “Sırat Köprüsü”dür. (1966- Ö.
Lütfi Akad)
Türk sinema tarihinde çekilen ilk korku filmi “Drakula İstanbul’da”dır. (1953-
Ö. Lütfi Akad)
Türk sinema tarihinde çıkarılan ilk sinema dergisi “Yıldız”dır. (1953)
Türk sinema tarihinde İngilizce çekilen ilk Türk filmi “Salgın”dır. Türk
sinemasını dışarıya tanıtmak amacıyla İngilizce çekilmiştir. (1953- Ali İmger)
Yurt dışında gösterime giren ilk Türk filmi “Salgın”dır. (1953)
Türk sinema tarihinde çekilen ilk yerli kovboy filmi “İntikam”dır.
Sinema gösteriminin yapıldığı ilk mekan: Yıldız Sarayı (1896).
Sürekli film gösterilen ilk salon: Cinema Pathe (Beyoğlu’nda, Sigmund Weinberg
tarafından 1908’de açıldı).
İlk tarihsel film denemesi: Alemdar Vakıası Yahut Sultan Selim-i Salis (yarıda
kaldı).
İlk Türk filmi: Ayastefanos’taki Türk Abidesinin Yıkılışı (1914, Fuat Uzkınay).
Konulu ilk Türk filmi: Himmet Ağa’nın İzdivacı (1916, Sigmund Weinberg.
Weinberg’in yarıda bıraktığı bu filmi Fuat Uzkınay tamamladı).
Yurt dışında çevrilen ilk Türk filmi: Koruyan Ölü (1917).
Yurtdışına satılan ilk Türk filmi: Binnaz (1919).
Sansür uygulanan ilk Türk filmi: Mürebbiye (1919).
İşletmeciliğini Türkiye’nin yaptığı ilk sinema, 19Mart 1919’da Cevat Bayer ve
Murat Beyler tarafından açıldı.
Türk sinemasındaki ilk vamp kadın: Madam Kalitea (Mürebbiye).
İlk güldürü tipi: Bican Efendi Vekilharç tiplemesi (Gerçekleştiren: Şadi Fikret,
1921’de).
İlk özel prodüksiyon şirketi: Kemal Film (1922).
İlk polisiye film: İstanbul’da Bir Facia-yı Aşk (1922, Muhsin Ertuğrul).
Çekim aşamasında tutucu grupların saldırısına uğrayarak taşlanan ilk film ekibi:
İstanbul’da Bir Facia-yı Aşk filminin ekibi (1922, Muhsin Ertuğrul).
Özgün senaryolu ilk Türk filmi: İstanbul'da Bir Facia-yı Aşk (1922, Muhsin
Ertuğrul).
Türk sinemasında boy gösteren ilk kadın aktris: Bedia Muvahhit.
Türk sinemasında ilk yarışma, Cumhuriyet Gazetesi ile İpek Film’in ortaklaşa
düzenledikleri “Senaryo Müsabakası”dır. (Şevket Süreyya Aydemir yarışmada
birinci gelmiştir).
İlk şarkılı film: İstanbul Sokaklarında. (Semiha Berksoy) (1931, Muhsin
Ertuğrul).
Operet türündeki ilk film: Karım Beni Aldatırsa (M.Ertuğrul & Nazım Hikmet).
İlk sesli Türk filmi: İstanbul Sokaklarında (1931, Muhsin Ertuğrul).
İlk ortak yapım: İstanbul Sokaklarında (1931, Muhsin Ertuğrul).
İlk seslendirme stüdyosunu İpekçi Kardeşler Nişantaşı'nda açtılar (1932).
Türkiye güzeli seçildikten sonra sinema oyunculuğuna geçen ilk güzel: Feriha
Tevfik.
Venedik Film Festivali’nde “Onur Diploması” kazanan ilk yönetmen: Muhsin
Ertuğrul (Leblebici Horhor Ağa {1934} filmiyle. Dikran Cuhaciyan’dan
senaryolaştıran: Nazım Hikmet).
Türk sinemasında kamera karşısına çıkan ilk çocuk oyuncu: Ergun Köknar (1934,
Aysel Bataklı Damın Kızı, Muhsin Ertuğrul).
Şarkıcı-oyuncu modasını başlatan ilk film: Allah'ın Cenneti (Muhsin Ertuğrul).
Münir Nurettin Selçuk rol almıştır.
Türkiye’deki ilk sansür yönetmeliği Benito Mussolini'nin sansür yasasından
esinlenilerek hazırlandı ve 1939’da yürürlüğe girdi.
İlk üstün yapım denemesi: Bir Dağ Masalı (1947).
İlk film festivali “Yerli Film Yapanlar Cemiyeti” tarafından 1948’de düzenlendi.
Unutulan Sır adlı film en iyi film seçildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü Nevin
Aypar, en iyi erkek oyuncu ödülünü ise Kadri Erdoğan kazandı.
Türk sinemasında oyuncular sigorta kapsamına ilk kez Barbaros Hayrettin Paşa
filminde, İpek Film Şirketi tarafından alındı (1951).
Dergi yarışması sonucu Türk sinemasına gelen ilk oyuncular: Ayhan Işık, Belgin
Doruk ve Mahir Özerdem.
Sinemasal anlatımın ilk örneği ve ilk çağdaş Türk polisiyesi: Kanun Namına
(1952, Lütfi Ö. Akad).
Türk sinemasının bir kaza sonucu yanan ilk film: Deniz Kızı.
İlk renkli Türk filmi: Halıcı Kız (1953, Muhsin Ertuğrul).
İlk Kurtuluş Savaşı filmi: Ateşten Gömlek.
Berlin Film Festivali’nde büyük ödül Altın Ayı’yı kazanan ilk Türk filmi: Susuz
Yaz. (1964, Metin Erksan) 1964’te festivalin jüri üyelerinden bazıları şöyleydi:
Anthony Mann (jüri başkanı, yönetmen), L. Demare, R. Todd ve G. Tzavellas.
Gazete ilanıyla sinemaya geçen ilk oyuncu: Neyyire Neyir.
Köy konulu ilk Türk filmi: Beyaz Geceler (1965, Lütfi Ömer Akad).
“Sansür Kurulu” tarafından yasaklanan ilk Türk filmi: Aşık Veysel’in Hayatı
(Metin Erksan).
Türk sinemasındaki ilk jön tipi: Suavi Tedü.
İlk masal film: Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (1970).
Sinema tarihinde cezaevinde film çeken ilk ve şimdilik tek yönetmen: Yılmaz
Güney.
Sinemamızda tele objektifin kullanıldığı ilk film: Umutsuzlar (1971, Yılmaz
Güney).
Cannes Film Festivali’nde büyük ödül Altın Palmiye’yi kazanan ilk Türk filmi:
Yol. (1982, Şerif Gören ve Yılmaz Güney) Yol, Altın Palmiye’yi Constantin Costa-Gavras’ın
The Missing (Kayıp) filmiyle paylaşmıştı. 1982’de Cannes’ın jüri üyelerinden
bazıları şöyleydi: Giorgio Strehler (jüri başkanı, sanatçı), Jean-Jacques Annaud
(yönetmen), Sidney Lumet (yönetmen), Gabriel Garcia Marquez (yazar) ve Geraldine
Chaplin (oyuncu).
Berlin Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazanan ilk Türk aktör
Tuncel Kurtiz (1986, Kuzunun Gülümseyişi).
Cannes Film Festivali’nde Jüri Büyük Ödülü’nü kazanan ilk Türk filmi: Uzak
(2003, Nuri Bilge Ceylan).
Cannes Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü kazanan ilk aktörler:
Muzaffer Özdemir ve Mehmet Emin Toprak (2003, Uzak)
Filme alınan 400’ün üzerinde senaryo yazarak Guinness Dünya Rekorlar Kitabı’na
giren ilk Türk senaristi: Safa Önal (2005).
Türk Sinemasında İlkler
Türkiye'deki ilk sinema, 1908'de açılmış olan Pathe Sineması
İlk Türk sinema gösterimi, Cevat Boyer ile Murat Bey'in Şehzadebaşı'nda 19 Mart
1908'de başlattığı gösterim
Türk sinema tarihinin ilk filmi, Fuat Uzkınay'ın, 14 Kasım 1914'te çektiği
Ayastefanos'taki Rus Anıtı'nın Yıkılışı adlı 150 metrelik belgesel
Türk sinemasının ilk konulu uzun metrajlı filmi, 1916 tarihli Himmet Ağa'nın
İzdivacı
Yurt dışında çekilen ilk film, Koruyan Ölü (1917) -Celal Esat Arseven
İlk tarihi belgesel film denemesi, Alemdar Mustafa Paşa (1918) -Sedat Simavi
İlk sansür uygulanan film, Mürebbiye (1919) -Ahmet Fehim Efendi
İlk tarihi film, Binnaz (1919)-Ahmet Fehim Efendi
İlk seri, Bican Efendi (1921)
İlk Kurtuluş Savaşı filmi, Ateşten Gömlek (1923) -Muhsin Ertuğrul
İlk kadın oyuncular, Neyyire Neyir (Ertuğrul) ve Bedia Muvahhit (Ateşten Gömlek)
İlk sesli film, İstanbul Sokaklarında (1931) -Muhsin Ertuğrul
İlk köy filmi, Bataklı Damın Kızı Aysel (1938) -Muhsin Ertuğrul
İlk renkli film, Halıcı Kız (1953) -Muhsin Ertuğrul
İlk korku filmi, Drakula İstanbul'da (1953) -Mehmet Muhtar
Uluslararası ödül alan ilk film, Susuz Yaz
Yurt Dışında Ödül (Gümüş Ayı) Kazanan ilk Türk Yapımı, Hitit Güneşi (1956) -
Sabahattin Eyüboğlu, Mazhar İprişoğlu
İlk işçi hareketi, grev filmi, Karanlıkta Uyananlar(1964) -Ertem Göreç
Uluslarası film festivali en iyi yönetmen ödülü ilk alan, Nuri Bilge Ceylan
Türk sinemasında ilkler
Türk sinemasının 88. yaşı kutlanırken bu güne kadar yapılmış 6 binden fazla film
arasından Türk sinema tarihine damgasını vuranlar değerlendirildi.
AA, 14 Kasım
Fuat Uzkınay’ın, 1914 yılında Ayastefanos’taki Rus anıtı’nı yıkılırken
görüntülemesiyle başlayan Türk sineması’nda, bugüne kadar 6 bin film çekildi.
Türk sinema tarihinin gişe rekorunu, 3 milyon 302 bin izleyiciye ulaşan
‘Vizontele’ kırdı.
Türk Sineması, Türk insanının yaşamına girdiği 14 Kasım 1914 tarihinden bu yana
geçen 87 yılda 6 bini aşkın filme imza attı. Fuat Uzkınay’ın 1914 yılında
Ayastefanos’taki Rus Anıtı’nı yıkılırken kamerayla görüntülemesiyle başlayan
Türk Sineması’nda, 1973 yılının sonuna kadar 3 bin 359 film çekildi. Bu dönemde
239 filmin çekildiği 1966 yılı rekora imza atarken, 1974-90 yılları arasında ise
2 bin 219 sinema filmi yapıldı. Sinemanın yaşadığı bunalım daha sonraki yıllarda
kendisini hissettirirken, 1991 yılı çekilen 31 film ile sinema tarihinde yerini
aldı. Türk Sineması, geçen 88 yılda 6 bini aşkın film üretti.
SİNEMADAKİ İLKLER
Ayastefenos Rus Abidesi
* Fuat Uzkınay’ın, 14 Kasım 1914’te, Osmanlı İmparatorluğu’nun 1. Dünya
Savaşı’na girdiği günlerde, Ayastefanos’taki Rus Anıtı’nı yıkılırken kamerasıyla
görüntülediği 150 metrelik belgesel, Türk sinema tarihinin ilk filmi olarak
kabul ediliyor.
* Yönetmenliğini ve senaryosunu Celal Esat Arseven’in üstlendiği “Koruyan Ölü”,
1917’de yurtdışında çekilen ilk film olarak tarihe geçti. İlk konulu film
denemesi olan “Leblebici Horhor Ağa”nın çekimi ise, 1916 yılında başrol
oyuncularından birinin ölümüyle yarım kaldı. Sedat Simavi’nin 1918 yılında
çektiği “Alemdar Mustafa Paşa”, ilk tarihi belgesel film denemesi oldu.
* Ahmet Fehim ve Fazlı Necip’in 1919 yılında yönetmenliğini yaptığı “Binnaz”
adlı film, 55 lira ile dönemin en fazla hasılatını topladı. Aynı tarihte ilk
komedi denemesi olarak çekimlerine başlanan ve yönetmenliğini İsmet Fahri
Gülünç’ün yaptığı “Tombul Aşığın Dört Sevgilisi” adlı filmin çekimleri, çıkan
bir anlaşmazlık nedeniyle yarım kaldı.
* Şarlo filmlerin etkilerini taşıyan “Bican Efendi Vekilharç”, ilk “sinema tipi
dizi” özelliğiyle tarihte yerini alırken, ilk korku film denemesi de 1953
yılında yönetmenliğini Mehmet Muhtar’ın yaptığı “Drakula İstanbul’da” idi.
* Muhsin Ertuğrul’un “Halıcı Kız”ı, Atlas Sineması’nda gösterilerek, halk önüne
çıkan “ilk renkli film” olarak kayıtlara geçti.
* “Hollywood Rüyası” da, 1956’da Amerika’da yapılan ilk Türk filmi oldu.
* Aydın Arakon’un yönettiği ve Neriman Köksal’ın başrolde oynadığı “Fosforlu
Cevriye” ile, bol bol argolu filmlerle birlikte “külhanbeyi tipli kadın
kahramanlar” dönemi 1959 yılında başladı.
* Zeynep Değirmencioğlu’nun rol aldığı “Ayşecik” adlı filmle 1960 yılında “çocuk
yıldızlı filmler” dönemi başlarken, 27 Mayıs 1960’tan sonra sinemadaki
“toplumsal gerçekçilik” akımını yansıtan ilk film Metin Erksan’ın “Gecelerin
Ötesi” oldu.
“1960 HAREKATI”NIN ETKİLERİ
* Ertem Gönenç’in “Karanlıkta Uyananlar” adlı filmi 1964’te yapıldı ve ilk işçi
hareketi, grev filmi oldu. Önce sansüre takılan film, daha sonra izleyiciyle
buluştu. Yine aynı yıl Halit Refiğ’in “erotizm” denemesi yaptığı, erotik
simgelere yer verdiği film de “Şehrazat”tı.
* “Tehlikeli Adam” adlı film 1965 yılında çekildi. Bu film konusuyla “gecekondu
sinemasının” başlangıcı olarak kabul edilirken, 1970’deki “Pamuk Prenses ve Yedi
Cüceler” ile “masal filmleri” dönemi başladı. Türk Sineması’nın “Batman”ı
1973’te çekilirken, tamamen doğa içerikli olan ve 1993 yılında yapılan “Manisa
Tarzanı” ise ilk çevre filmi özelliğini taşıdı.
KADIN OYUNCULAR DÖNEMİ
* Halide Edip Adıvar’ın “Ateşten Gömlek” adlı romanından, aynı isimle Muhsin
Ertuğrul tarafından 1923 yılında beyazperdeye aktarılan film, Türk asıllı kadın
oyuncuların sinemada ilk rol aldıkları yapıt olarak tarihe geçti. Bedia Muvahhit
ve Neyyire Neyir’in rol aldığı film, aynı zamanda ilk Kurtuluş Savaşı filmi
özelliğine sahip.
* İlk uzun metrajlı çizgi film denemesi olarak 1951’de yapılan “Evvel Zaman
İçinde” adlı filmin, Amerika’ya banyo için gönderilen negatifleri ise kayboldu.
* Melih Gülgen’in “Parçala Behçet”i ile 1972’de seks ve avantür filmlerinde yeni
bir furya başladı. 1974’te de “Beş Tavuk, Bir Horoz” ile Türk sineması’nda “seks
komedileri” dönemi start aldı.
REKOR “VİZONTELE”DE
* Türk sinemasının 88. yaşı kutlanırken bu güne kadar yapılmış 6 binden fazla
film arasından Türk sinema tarihine damgasını vuranlar değerlendirildi.1.
Antalya Film Festivali’nde, 1962 yılında Türkan Şoray’a “En Başarılı Kadın
Oyuncu” ödülünü kazandıran “Acı Hayat” filmi yabancı seyircinin de ilgisini
çekerken, o yılların gişe rekorunu kırdı.
* Şerif Gönen’in yönetmenliğini yaptığı, Şener Şen ve Lale Mansur’un
başrollerini paylaştığı “Amerikalı”, büyük ilgi görerek 1993’ün gişe rekoruna
sahip oldu.
* Yavuz Turgul’un 1996’da çektiği, Şener Şen, Uğur Yücel ve Şermin Şen’in
başlıca rolleri paylaştığı “Eşkıya” da, 1996-1997 sezonu süresinde yaklaşık 2,5
milyon kişiye ulaştı.
* Yılmaz Erdoğan ve Ömer Faruk Sorak’ın yönetmenliğini yaptığı, Yılmaz Erdoğan,
Demet Akbağ, Cem Yılmaz ve Altan Erkekli’nin rol aldığı “Vizontele” ise, bugüne
kadar ulaştığı 3 milyon 302 bin 910 seyirciyle yeni rekorun sahibi oldu.
Türk Sinemasında ilkler...
İlk sinema gösterimi Yıldız Sarayı'nda yapıldı. (1896)
Sürekli film gösterilen ilk salon Beyoğlu'nda Sigmund Weinberg tarafından Cinema
Pathe adıyla açıldı (1908).
İlk Türk filmi Fuat Uzkınay tarafından çekilen 'Ayastefonos'daki Rus Abidesinin
Yıkılışı' (1914).
Afişi basılarak yurdışına satılan ilk Türk filmi Binnaz oldu (1919).
İlk konulu Türk filmleri Sedat Simavi tarafından çekilen 'Pençe' ve 'Casus'
(1917).
İlk özel yapım şirketleri Kemal Film (1922) ve İpek Film (1928).
İlk sesli Türk filmi 'İstanbul Sokaklarında' Muhsin Ertuğrul tarafından çekildi
(1928).
İlk sansür yönetmeliği Mussolini'nin sansür yasasından esinlenerek hazırlandı ve
yürürlüğe girdi. (1939).
İlk film festivali 'Yerli Film Yapanlar Cemiyeti' tarafından düzenlendi.
'Unutulan Sır' adlı film en iyi film seçildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü Nevin
Aypar, en iyi erkek oyuncu ödülünü Kadri Erdoğan aldı (1948).
Tiyatro etkisinden çıkan ilk film Kanun Namına'yı Ömer Lütfi Akad çekti (1952).
İlk renkli Türk filmi Halıcı Kız Muhsin Ertuğrul tarafından çekildi (1953). Aynı
zamanda Muhsin Ertuğrul'un çektiği son filmdi.
Metin Erksan'ın 'Aşık Veysel'in Hayatı' adlı filmi Sansür Kurulu tarafından
yasaklanan ilk film oldu.
İlk uluslararası ödülü Metin Erksan'ın yönettiği 'Susuz Yaz' aldı. Film Berlin
Film Şenliğinde 'Altın Ayı' büyük ödülünü aldı (1964).
Köy hayatını işleyen ilk Türk filmi Beyaz Geceler'i Lütfi Akad çekti (1965).
TÜRK SİNEMASI'NDAN ANILAR
Milliyetçi yıkım:
Fuat Uzkınay'ın kızı Mutena Uzkınay, 14 Kasım 1989 tarihli Hürriyet
Gazetesi'nde, İlk Türk Filminin çekimini şöyle anlatıyor: ‘1876 Osmanlı-Rus
Savaşı sırasında Rusların diktikleri Ayastefanos Anıtı'nı, İttihat ve Terakki
Fırkası yıkma kararı aldı. Yıkımı bir Avusturya şirketi filme almak istiyordu,
ancak bir Türkün filme alması istendi. Göreve babam uygun görüldü. Avusturya
şirketinin kameramanı Mordo, babama alıcıyı kullanmasını öğretti ve ilk Türk
filmi çekilmiş oldu. Dinamitle yıkılan anıtın çekiminde babamı ve kamerayı bir
yere bağlamışlar zarar görmesin diye. Buna hep gülmüşümdür.''
Yüksek maliyetli testi:
Türk sinema tarihinin ilk konulu filmlerinden biri olan Binnaz, kontrollü
bütçeyle çekilen bir film. Cemil Filmer ‘Hatıralar’ adlı kitabında çekimlerle
ilgili anısını şöyle anlatıyor. ‘‘ Yapımcılığı üstlenen Malul Gaziler cemiyeti,
masrafları kısmak için bir memur görevlendirmişti. Bir sahnede evin beyinin
karısına sinirlenerek sürahiyi aynaya doğru fırlatıp ikisini birden parçalaması
gerekiyordu. Memur itiraz etti. Ahmet Fehim 'Kuzum efendim, cam sürahi yerine,
toprak testi kullanırız, ayna yerine pencereden dışarı fırlar, olur biter.'
dedi. Görevli bu sefer 'O zaman dekorun gerisinde biri dursun da testiyi
düşmeden yakalasın' demez mi?''
İlk sansür:
Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanından sinemaya aktarılan ‘Mürebbiye’nin (1919)
Türk sinema tarihindeki yeri çok farklı. Fotoğrafta görülen Madam Kalitea
(üstte), filmlerinde aileleri parçalayan vamp oyuncu... Mürebbiye'de
canlandırdığı Anjel, Paris'ten İstanbul'a birlikte geldiği sevgilisinden
ayrıldıktan sonra İstanbullu bir ailenin yanına mürebbiye olarak girip ailenin
üç erkeğini baştan çıkarıyor. Filmi seyreden işgal makamları 'Anjel'in şahsında
işgalciler küçük düşürülüyor' diyerek filmin İstanbul dışında gösterilmesini
yasaklıyorlar. Böylelikle Mürebbiye de Türk sinema tarihinin ilk sansürlü filmi
oluyor.
16 Nisan 1999, Cuma , Hürriyet
Türk sinemasının en erotik 10 filmi
Sinema yazarı Agah Özgüç, "Dünya Sinemasının En Seçkin 10 Erotik Filmi"
derlemesini Yeşilçam'a uyarladı. Özgüç, bu yıl 86. yaşına giren Türk
Sineması'nın "en erotik" 10 filmini seçti. Özgüç'ün, "Türk Sineması'nda
Cinsellik" adlı kitabında kronolojiye göre sıralanan en erotik 10 Türk filmi
şöyle:
Susuz Yaz. Yönetmen: Metin Erksan Oyuncular: Erol Taş, Ulvi Doğan, Hülya
Koçyiğit.
Mine. Yönetmen: Atıf Yılmaz. Oyuncular: Türkan Şoray, Cihan Ünal.
Bir Yudum Sevgi. Yönetmen: Atıf Yılmaz. Oyuncular: Hale Soygazi, Kadir İnanır.
Firar. Yönetmen: Şerif Gören.
Dul Kadın. Yönetmen: Atıf Yılmaz. Oyuncular: Müjde Ar, Nur Sürer
Kupa Kızı. Oyuncu: Müjde Ar
Asılacak Kadın Oyuncu: Müjde Ar.
Anayurt Oteli. Yönetmen: Ömer Kavur.
Bez Bebek. Oyuncu: Hülya Koçyiğit.
Kadının Adı Yok. Yönetmen: Atıf Yılmaz. Oyuncu: Hale Soygazi.
Kaynak
Milliyet, 19.03.2000
Dünya Sinemasında ilkler...
Broadway’de 25 sente 5 film
İlk çekim aygıtını Fransız asıllı Amerikalı Lois Aime Augustin Le Prince buldu
(1885).
İlk toplu film gösterimi West Orange'daki Edison Laboratuarları'nda gerçekleşti.
Kadın Kulüpleri Ulusal Federasyonu'nun üyeleri Bayan Edison tarafından konuk
edildikleri bir gün, küçük bir kutunun tepesinden bakarak eğilip gülümseyen ve
şapkasını çıkararak selam veren bir adamla karşılaştılar (1891).
İlk yakın çekim tekniği 'Fred Ott Aksırıyor' adlı filmle gerçekleşti (1893).
Film aynı zamanda sinema tarihinin ilk 'copyright' alan filmi (1894).
İlk ücretli film gösterimi New York-Broadway'de gerçekleşti. 25 sent ödeyen her
izleyici beş film izleyebiliyordu. İlk gün 120 dolar hasılat yapıldı, seyirci
sayısı 500'dü. Filmlerin yapımcısı Edison Co. dünyanın ilk film yapım kuruluşu
idi (1894).
İlk konulu film Sandw. Bu filmin oyuncusu sirk göstericisi Eugene Sandw da,
kamera karşısına geçen ilk profesyonel olarak kabul ediliyor (1894).
Perde üzerinde ilk film gösterimi Paris'te gerçekleşti. Bir fabrikada işçilerin
yediği akşam yemeğini konu alıyordu (1895).
Perde üzerinde ücret karşılığında gösterilen ilk film Broadway'de oynatıldı.
Dört dakikalık film, bir boks maçını konu alıyordu (1895).
Avrupa'da para ödeyerek salona giren seyirciler karşısında ilk film gösterimi
Berlin'de gerçekleşti (1895).
Dekor ve kostüm kullanarak kamera karşısına geçen ilk aktör, 'Kraliçe Mary'nin
İdamı' filminde Kraliçe Mary'i oynayan R.L. Thomasas oldu (1895).
Sportif olaylar dışında ilk haber filmi, bir İngiliz kameraman tarafından
çekildi (1895). Özel bir kutlama törenini görüntülüyordu.
Bir filmde oynayan ilk profesyonel oyuncu 'Askerin Aşkı' filminin başrol
oyuncusu Fred Storey. Film kısa bir komediydi (1896).
İlk reklam filmleri ABD, Fransa ve İngiltere'de çekildi. Amerika'daki ilk film
sigara reklamıydı (1897).
İlk eğitim filmi, Berlin Üniversitesi ameliyathanesinde çekildi (1898).
İlk senaryo yazarlığını gazeteci Roy Mc Cardell yaptı (1900).
İlk hayvan film yıldızı Rover adlı köpek oldu. 'Rover Kurtarıyor' adlı bir
filmin başrol oyuncusuydu ve film gişe rekorları kırdı (1905).
İlk film müziği İtalya'da bestelendi (1906).
İlk korku filmi, Chicago'da çekildi (1908).
İlk film eleştirisi Frank E. Woods tarafından yazıldı (1908).
Sinemanın ilk starı Alman kadın oyuncu Hennry Porten oldu. 'Kör Bir Kızın Aşkı'
filmiyle izleyicilerin gözdesi haline geldi (1909).
İlk sansür kurulu New York Kenti Hemşeriler Birliği temsilcileri tarafından
kuruldu (1909).
İlk korku filmi Chicago'da çekildi (1908).
İlk sinema ödülü Turin'de düzenlenen bir film sergisinde İtalyan yapımı '50
Yıldan Sonra' filmine verildi (1912).
İlk çizgi filmler ABD ve İngiltere'de yapıldı (1906).
İlk çıplak sahne Avustralyalı film yıldızı Annette Kellermen tarafından oynandı
ve şimşekleri üzerine çekti (1915).
İlk uzun metrajlı çizgi film, Arjantinli sanatçı Don Frederico Valle tarafından
gerçekleştirildi (1917).
İlk renkli çizgi film New York'da Brey Pictures tarafından çekildi (1920).
İlk Akademi Ödülleri Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi tarafından verildi
(1929). 1931'de Akademi Ödüllerinin adı 'Oscar' oldu.
İlk film festivali Venedik'de yapıldı (1932). Katılımcılar ABD, İngiltere,
Fransa, Almanya, İtalya ve Rusya'ydı.
İlk büyük reklam kampanyası 'Rüzgar Gibi Geçti' için gerçekleştirildi (1939).
Oscar ödülünü kazanan ilk zenci oyuncu 'Rüzgar Gibi Geçti'deki rolüyle en iyi
yardımcı kadın oyuncu Oscar'ını kazanan Hattie McDaniel oldu (1939).
16 Nisan 1999, Cuma , Hürriyet
