'Vatanperver' Türk Sineması

'Kurtlar Vadisi Irak' ve 'Deliyürek: Bumerang Cehennemi'nin açtığı yoldan bu sezon arka arkaya 'kahramanlık' temalı, milliyetçi filmler izlemeye başladık. Bir komedi filmi olan 'Maskeli Beşler Irak' filminde Kuzey Irak'ta operasyon düzenleniyor, 'Amerikalılar Karadeniz'de 2'de 'Her Türk asker doğar' repliği duyuluyor.

İSTANBUL Anadolu yakasının önemli sinemalarından, altı salonlu Rexx'in bir salonunda komedi filmi 'Maskeli Beşler-Irak' diğerinde 'Amerikalılar Karadeniz'de 2' oynuyor. 'Emret Komutanım: Şah Mat' ile tarihi film 'Son Osmanlı-Yandım Ali' de diğer salonlarda gösteriliyor. Aslında Türkiye'deki pek çok sinemada durum pek farklı değil. Popüler Türk filmleri hemen hemen her sinemada fazlasıyla kendine yer buluyor.

Bu filmlerin ortak yanı, 15-25 yaş grubu 'tipik sinema izleyicisi'ni hedeflemeleri ve 'kahramanlık' üzerine kurulu, militarizmi öven, milliyetçi filmler olması. Askerler cirit atıyor, silahlar patlıyor, Türklüğe ve askerliğe övgüler yağdırılıyor. Ve tabii Türkiye'nin düşmanlarıyla mücadele ediliyor.

Eleştirmenler şaşkın! Her hafta aynı vurgular yapılıyor. Ortak kanı filmlerin kötü olduğu ve yükselen milliyetçiliğe karşı Türk sinemasının yangına körükle gittiği. Peki 'ne oldu da birden bire bu tür milliyetçi filmleri arka arkaya izler olduk' derseniz cevabı yakın geçmişte bulursunuz.

Yıl 2001... Yönetmen Osman Sınav, aynı adlı televizyon dizisinden 'Deliyürek: Bumerang Cehennemi' adlı bir film çekiyor. Milliyetçi olduğunu dile getiren Sınav, filmde dizinin kahramanı Yusuf Miroğlu'nun gözünden Güneydoğu'da yaşanan 'terör' olayların perde arkasını anlatma iddiasında. Seyirciden bol bol alkış alan "Bu ülkenin ekmeğini yiyip bu ülkeye ihanet edenler, bu ülkenin ekmeğini yedikleri yerden kurşun da yerler" repliği yapımın siyasal tavrını da ortaya koyuyordu ve yaklaşık 1 milyon seyirci çekti.

Yıl 2006... Filmin adı bu sefer 'Kurtlar Vadisi-Irak' . ABD ile Türkiye arasındaki ilişkilerin yara almasına sebep olan 'çuval hadisesinin' beyazperdede intikamını almaya çalışan istihbarat görevlisi Polat Alemdar var karşımızda. Aslında Miroğlu'ndan pek farkı yok onun. Özünde o da Osman Sınav'ın yarattığı bir dizi kahramanı. Maço, ülke için canını vermeye hazır..! Farkı Miroğlu Güneydoğu'da operasyon düzenlerken, Polat Alemdar konjoktüre uygun olarak Kuzey Irak'a gidiyor. "Ben Türküm. Ve bir Türk'ün başına çuval geçirecek adamın dünyasını başına yıkarım" diyerek Amerikalı yetkiliyle mücadeleye girişiyor. Film, 4 milyondan fazla seyirciyi sinemaya çekti.

İşte bu iki filmin çok izlenmesi, milliyetçiliğin dünyada ve Türkiye'de yükselişte olması kimi yapımcıları da harekete geçirdi. Seyircinin en fazla sinemaya gitme eğiliminde olduğu bir dönemde (aralık-şubat) gösterilecek kahramanlık temalı popüler yapımlar üretildi. Filmlerin içine de illa Türk bayrağına, vatan toprağına ya da askerliğin kutsallığına vurgu yapan diyaloglar ve görsel ayrıntılar sıkıştırılıyor.

Replikler anlatıyor her şeyi
Mesela, işgal altındaki İstanbul'da İngilizler'in ve azınlıkların Türk karşıtı tavrından etkilenen kabadayı Yandım Ali'nin Milli mücadeleye katılma öyküsünü anlatan 'Son Osmanlı-Yandım Ali'de, Türk bayrağını indirmek isteyen İngilizler "Onu indirmeye kimsenin gücü yetmez" diyen Ali'den iyi bir dayak yiyor. Komedi filmi 'Amerikalılar Karadeniz'de 2'de bir askerin "Askerlik zor çiçeğim. Zor olmasına zor da vatan sevgisi var ya içimizde vız gelir bu zorluklar bize" diye başladığı replik "Her Türk asker doğar" diye devam ediyor. Kötü yürekli KGB ajanının bir Türk subayını öldürme komplosu üzerine kurulan, bir tür 'deli askerler' komedisi 'Emret Komutanım: Şah Mat' bile kışlada geçen bir kahramanlık hikâyesine dönüşüyor.

Film, "Bizim askerimiz yüreklerinde atalarının kanlarıyla hazır gelirler," gibi hamasi replikler, "Komutanım, şehit düşersem bu memleketim Sivas'ın toprağıdır. Belki cenazem memleketime getirilemez. Bunu üzerime serp," gibi duygusal ifadelerle ilerliyor.

Geçen yılın sevimli beceriksiz hırsız çetesi 'Maskeli Beşler' de durumdan vazife çıkarmayı ihmal etmiyor ve soluğu Kuzey Irak'ta alıyor. 'Maskeli Beşler Irak' filminde çete üyeleri Kuzey Irak petrolleri üzerinde Türkiye'nin hakkının yendiğine inanıp Amerikalıların kontrolündeki bir petrol tesisine operasyon düzenliyor. Operasyonun sebebi de şöyle bir diyalogla açıklanıyor: "Zannedersem bize göre bu Irak'taki petrol kuyularında sanki hâlâ bizim hakkımız varmış gibi düşünüyoruz,"

"En azından elin Amerikalısından daha fazla hakkımız var. Kimse bu hakkı savunmadığı için biz de kalkıp buraya geldik."

Bu filmlerden kimisi milliyetçi çizgide olduğunu belirten sitelerde de takdir görüyor. Mesela www.milliyetciforum .com adresli internet sitesinde 'Gençliğimize izletmemiz gereken film ve diziler' arasında 'Son Osmanlı-Yandım Ali' sayılıyor, 'Kurtlar Vadisi'nin dönüşü sevinçle karşılanıyor.

Belli ki sinema dünyası da gelişmelerden rahatsız. Çünkü kimi yönetmenler çuvaldızı herkesin kendine batırması gerektiği yönünde açıklamalar yapıyor. Yönetmen Derviş Zaim'in Hrant Dink suikastının ertesinde bir konferansta "Sinemanın ahlaki değerler üzerine kurulması gerektiğini düşünüyorum. (...) İnsanların şiddeti kutsayan filmler yapmasının, bu tip mantalitenin büyümesinde, bu tetiği çekenlerde etkisi var mıdır? diye sormamız gerekiyor" demesi boşuna değil. Ya da yönetmen Çağan Irmak'ın SİYAD Ödül töreninde "Şiddeti eleştiriyormuş gibi yapıp şiddeti kendi çıkarları için kullanan filmler ve dizi filmler, ucuzlaştırılmış bir milliyetçiliği koz olarak kullanan, militarist söylemi öven yapımlar, kısa vadede yapımcılarına para kazandıracaktı r elbette. Ama çok uzun olmayan vadede Türkiye'nin kalbine doğrultulmuş birer silah olacaktır." dedikten sonra Türkiyeli yapımcıları film yaparken bir kez ve bir kez daha düşünmeye davet etmesi...

'Militarizm propagandası yapılıyor'
Nihal B. Karaca (Zaman): 'Maskeli Beşler gönlümüzü kararttığı yetmezmiş gibi kurusıkı vatanseverliğ i gözümüze sıkmaktan da geri durmuyor.' Cüneyt Cebenoyan (Birgün): "Yine milliyetçi bir yapımla (Son Osmanlı - Yandım Ali) karşı karşıyayız, sayın seyirciler. Militarizm de elbette yerini almış. (...) Türkiye hızla militaristles diyor ve sinemamız yangına körükle gidiyor."

'Emret Komutanım Şah Mat'
Türkiye sineması adına utanç verici bir film. (...) Asıl kızdıran yanı sonsuz sıkıcılığından çok politik duruşu.' Atilla Dorsay (Sabah): 'Son Osmanlı-Yandım Ali', yerli-yersiz çıkagelen erotik sahneler kadar, yüksek dozdaki milliyetçiliğiyle de dikkat çekiyor. Evet, günümüzün bir kitle talebi bu... Ama Yandım Ali'ye, hadi işgalci İngilizler bir yana, İstanbul'daki tüm azınlık mensuplarına sırayla dayak attırmak neyin nesi?" "Eve Giden Yol 1914'ün aşırı milliyetçi bir yanı da var." Talip Ertürk (Vatan): 'Hollywood milliyetçi çıkışlar yaptığında azarlıyoruz, ama Eve Giden Yol'daki milliyetçilik paçalardan akıyor...'


Olkan ÖZYURT, Radikal