Afişlerin Gelişimi

Yunan ve Roma'da olduğu kadar Doğu ülkelerinde de duvarlara resmi yazılar, hatta resimli duyurular asma alışkanlığı vardır. Fakat kağıt üzerine basılı afişlerin kökeni 15. yüzyıla dayanır. Bilinen en eski afiş el yazmasıdır. 1454 yılındaki bu afişler Meryem Ana resmiyle süslüdür ve Fransa'da kilise kapılarında yardım toplama izniyle ilgilidir.

İlk afişler daha çok din ve resmi propaganda alanlarına hitap ediyordu. 17. ve 18. yüzyılda bunlara tiyatro afişleri de eklendi. Bir takım ürünlerin reklamını yapmak amacıyla kullanılan afişler ise 19. yüzyılda ortaya çıktı. 1845 - 1850 yılları arasında sokaklara afiş asmak serbest bırakılana dek afişler yalnızca kilise dükkan gibi kapalı yerlere asılabiliyorlardı.

Litografinin bulunması, parlak renkli afişlerin ucuz ve hızlı bir biçimde üretilmesini sağladı. Başlangıçta Rouchon, Manet, Daumier gibi ressamlar afiş alanında iyi örnekler verdiler. İlk büyük afiş sanatçısı ve bu sanatın gerçek kurucusu ise Fransız Jules CHERET oldu.

İlk afişini 1867 yılında yapan CHERET parlak renkler, ince figürler ve göz alıcı harfler kullanarak kendine özgü bir anlayış geliştirdi. Ressam Toulouse LAUTREC de o dönemin büyük afiş ustalarından biridir. Lautrec çarpıcı ve renkli afişlerini yaparken Japon baskı sanatından esinlendi. Geniş bir alana yayılmış renklerin üzerine soyut figürler kondurarak bunları yılankavi harflerle süsledi. Lautrec afişleri İngiliz afiş sanatçısı Aubrey BEARSLEY'i güçlü bir biçimde etkiledi. 20. yüzyılda Almanya'nın önemli tasarım okullarından biri olan Bauhas'taki sanatçılar basit harf biçimlerini soyut geometrik şekillerle birleştirerek yeni ve özgün bir tarz geliştirdiler. Herbert BAYER ve Josef ALBERS, çağdaş afiş tasarımını derinden etkilediler.

Türkiye'de İhap HULUSİ ve Kenan TEMİZAN gibi ustalarla başlayan afiş sanatı, son yıllarda Yurdaer ALTINTAŞ, Mesut MANİOĞLU, Mengü ERTEL, Selçuk ÖNAL gibi sanatçıların çalışmalarıyla büyük ölçüde gelişti.

Günümüzde afiş, bir iletişim aracı ve tekniği olarak günlük yaşamın her alanına girmiş, Salvador DALI, Mathieu, Polonyalı Afişçiler Okulu üyeleri gibi sanatçıların yapıtlarıyla oldukça önemli bir etkinlik kazanmıştır.



Kaynak
Genel Kültür Ansiklopedisi